Ülkemizde her yıl 3-9 Kasım tarihleri arasında "Organ ve Doku Bağışı Haftası" olarak kutlanmaktadır. Dünyanın ve ülkemizin en önemli sağlık sorunlarından biri de tedavisi sadece organ ve doku nakli ile mümkün olan hastalıklardır. Ülkemizde organ olarak, böbrek, deri, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas ve incebağırsak nakilleri; doku olarak kemik, kemik iliği, kornea ve kalp kapağı nakilleri yapılmaktadır.
Organ Nakli Nedir?
Organ nakli, görevini yerine getiremeyecek kadar hasta ya da hasarlı veya bedene zararlı hale gelen organın/organların yerine yenisinin ve sağlamının değiştirilmesi işlemine verilen isimdir. Kişinin hayatta iken serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin vermesi ve bunu belgelendirmesi de organ bağışıdır.
Organ naklinde iki verici yani donör kaynağı vardır. Bunlardan birincisi, canlı vericidir. Bu kişiler genel olarak organ nakli yapılacak kişinin dördüncü dereceye kadar kendisinin veya eşinin akrabalarıdır. İkinci verici ise ölü yani kadavra vericidir. Bunlar, hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde beyin ölümü gerçekleşen kişilerdir.
Kimler Organ Bağışında Bulunabilir?
2238 sayılı yasaya göre, on sekiz yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir.
Ancak organ bağışı ile verilen bağış kartı bulunması durumunda dahi, beyin ölümü gerçekleşen ve bağış yapan kişinin ailesinden yeniden izin alınır. Bu sebeple, organ bağışı yapan kişilerin ailelerine organ bağışı yapmak istediklerini ya da yaptıklarını söylemeleri önemlidir. Organ bağışı yapan ancak sonrasında karar değiştiren kişilerin bağış kartını imha etmeleri ve ailelerine bağış yapmaktan vazgeçtiklerini söylemeleri ise yeterlidir.
Tıbben Hayatını Kaybetmiş Bireylerden Nakil Yapılabilir
Bağış yapmış bir kişinin organlarının alınabilmesi için o kişinin tıbbi olarak hayatını kaybetmiş olması gerekir. Tıbbi ölüm, beyin ölümüdür. Bitkisel hayat tıbbi bir ölüm değildir. Kişinin şuuru açık olmasa da solunum makinesine bağlı olsa da eğer o kişi bitkisel hayatta ise o kişinin organları alınmamaktadır. Beyin ölümü kararı; kardiyolog, nörolog, nöroşirurji ve anestezi uzmanlarından oluşan, organ nakli ekibi dışında başka bir ekip tarafından verilir. Kişiyi her bir uzman ayrı ayrı değerlendirir. Beyin ölümünün tespitiyle ancak bu kişi donör adayı olabilir.
Organ Bağışı Caiz Midir?
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu 6.3.1980 tarih ve 396 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu açıklamıştır.
Bu Kararda; Zaruret halinin bulunması, hastanın hayatını veya hayati bir organını kurtarmak için, bundan başka çaresi olmadığının mesleki ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen bir doktor tarafından tespit edilmesi,
Kur’an-ı Kerim’de Maide Suresinin 32. ayetinde, bir kimseye hayat veren kişinin, sanki bütün insanlara hayat vermişçesine sevap kazandığı şeklinde bir bölümde vardır. Sadece İslamiyet’te değil, tüm dinlerde organ bağışı ile ilgili buna benzer şekilde kararlar yer alır. İslam dini, özellikle bedenin selametini ve sıhhatinin korunmasını emreder. Ayrıca din âlimleri organ naklinde din, dil ve ırk gözetilmediğini de belirtirler.
Organ Bağışı Nereye Yapılır?
- İl Sağlık Müdürlükleri,
- İlçe Sağlık Müdürlükleri,
- Hastaneler,
- Sağlık Ocakları,
- Organ nakli ile ilgilenen vakıf, dernek vb. kuruluşlarda organ bağışı işlemi yapılabilir.
Ülkemizde organ bağışları Sağlık Bakanlığı kontrolü ve denetiminde yapılmaktadır. "Türkiye Organ ve Doku Nakli Bilgi Sistemi" vasıtasıyla organ dağıtımı en adaletli ve şeffaf biçimde yapılmaktadır.
Unutmamak gerekir ki, her bağış yeni bir hayattır.